در بین مناسبت ها و اتفاقات مختلف دسته ای از روز ها و یاد بود ها وجود دارند که به مدافعان سلامت اختصاص دارند. کسانی که عمر و زندگی خود را صرف روشی برای رهایی بشر از رنج بیماری می کنند. این دلیلی است که به پزشکان و کلیه کسانی که در این راه فعالیت داند بگوییم که به یاد آن ها هستیم. اهمیت این مسئله به اندازه ای است که نمیتوان به هیچ عنوان از آن چشم پوشی کرد. البته بشر به هیچ عنوان از این مهم چشم پوشی نکرده است، بلکه با قرار دادن روز های متفاوتی برای بزرگداشت حرفه های مختلف این زمینه، بر اهمیت این دسته از مشاغل و فعالیت ها بیشتر تاکید کرده است. روز جهانی داروساز یکی از مهم ترین این روزها و یادبود ها است، که ما قرار است در این مطلب به بررسی آن بپردازیم.

داروسازی را میتوان یکی از قدیمی ترین و مهم ترین فعالیت های درمانی دانست که بشر برای بقا و حفظ جان و سلامتی خود به آن وابسته بوده است. شاید بتوان قدمت داروسازی را مقارن با قدمت زندگی بشر دانست. داروسازی چیزی نیست که کسی به آن نیاز نداشته باشد. و امروزه با شرایط پیش آمده فعلی و گسترش ویروس کرونا، نیاز به این مهم بیش از پیش مورد توجه همگان قرار گرفته است. روز جهانی داروسازی یادآور این اصل است که این فعالیت تا چه اندازه می تواند باعث بهبود زندگی بشر و شرایط آن باشد.

به طور کلی تعیین مرز این که داروسازی در زیر شاخه پزشکی قرار میگیرد یا شیمی کار مشکلی است. اما نزدیک بودن داروسازی و شیمی یک اصل اجتناب ناپذیر است و از دیر باز این شیمیدان ها بوده که در داروسازی پیشگام بوده اند. البته این به معنای دور بودن داروسازی از پزشکی نیست و میتوان داروسازی را پیوند بین شیمی و پزشکی دانست. روز جهانی داروسازی نیز موکد این موضوع بوده و با توجه به ماهیتی که دارد این پیوند را شدیدتر میکند.

روز جهانی داروساز توسط شورای فدراسیون بین‌المللی داروسازی (FIP) در کنگره جهانی داروسازی و علوم دارویی در سال ۱۹۱۲ معرفی شد و هدف اصلی این روز تشویق نقش و فعالیت‌های داروسازی در بهبود سلامت در هر نقطه از جهان است.فدراسیون بین‌المللی داروسازی یا FIP  انجمن‌ ملی داروسازان و دانشمندان داروسازی است که با سازمان بهداشت جهانی ارتباط رسمی دارد. سازمان FIP حدود ۱۴۴ عضو دارد و نماینده ۴ میلیون  پزشک و دانشمند در سراسر جهان است.

هدف از نامگذاری روزی به نام داروسازان، جلب توجه عموم مردم نسبت به وظیفه سنگین داروسازان و نقش آنها در حوزه سلامت عمومی جامعه است.فدراسیون بین المللی داروسازی (FIP) در اواخر دهه 2000 میلادی و همزمان با برگزاری کنفرانس داروسازی در استانبول، رأی گیری انجام داده و تاریخ 25 سپتامبر را رسما به نام روز جهانی داروسازان (World Pharmacists Day) نامگذاری کرد.

در ایران، پنجم شهریور ، روز بزرگداشت محمدبن زکریای رازی  به عنوان روز داروساز نامگذاری شده است. زکریای رازی کتاب های متعددی در زمینه داروسازی نوشته که از آن جمله می توان به "قرابادین" اشاره کرد؛ این کتاب درخصوص داروهای ترکیبی است که برای بیماری های مختلف کاربرد داشته و در آن، داروها بر پایه نوع بیماری تنظیم شده اند.

داروسازی‌ تلفیقی‌ از علوم‌ پایه‌ و بالینی‌ است‌ و به‌ همین‌ دلیل‌ توانمندی‌ در دروس‌ فیزیک‌، شیمی‌ و زیست‌شناسی‌ برای‌ این‌ رشته‌ ضروری‌ است‌. همچنین‌ دانشجوی‌ این‌ رشته‌ برای‌ ارائه‌ خدمات‌ به‌ بیماران‌ باید بتواند با افراد به درستی‌ ارتباط‌ برقرار کرده‌ و خوب‌ صحبت‌ کند و در ضمن‌ فردی‌سخت‌کوش‌ و جدی‌ باشد چون‌ دروس‌ این‌ رشته‌ بسیار فراگیر و متنوع‌ بوده‌ و هم‌ جنبه‌ حفظی‌ و هم‌ جنبه‌ تحلیلی‌ دارد و در نتیجه‌ به‌ همت‌ و تلاش‌ قابل‌ توجه‌ نیازمند است‌.

رییس فدراسیون بین‌المللی داروسازی FIP، دومینیک جردن گفت: "نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که تعداد قابل‌توجهی از بیماران در طول مراقبت‌های بهداشتی صدمه می‌بینند، درنتیجه موجب آسیب‌های دائمی، افزایش طول مدت بستری در مراکز درمانی یا حتی احتمال مرگ می‌شود. خطا در داروها عامل مهم تاثیرگذاری است و داروسازان نقش مهمی در رفع این چالش جهانی بهداشت دارند. "

نقش داروسازان طی این سال‌ها تغییر کرده است و اکنون به‌عنوان یک عضو یکپارچه گروه مراقبت‌های بهداشتی خدمت می‌کنند. آن‌ها به‌طور مستقیم در مراقبت از بیمار نقش دارند و معمولا در بهبودی بیمار نقش اساسی ایفا می‌کنند.

در دوران مدرن، داروسازان، بیماران و ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی را در مورد انتخاب، دوز، اثر متقابل و عوارض جانبی نسخه‌ها راهنمایی می‌کنند. علاوه بر این، نقش آنان واسطه‌ای بین پزشک معالج و بیمار است. داروسازان با نظارت بر سلامتی و پیشرفت بیماران، می‌توانند از ایمنی و اثربخشی استفاده از دارو اطمینان حاصل کنند.

داروسازان و کووید-۱۹

رساله میلیون‌ها نفر در بسیاری از کشورها تحت تاثیر ویروس‌هایی مانند آنفلوآنزا قرار می‌گیرند و در حال حاضر ویروس کووید-۱۹ نیز به این مورد افزوده‌شده است.

درحالی‌که بسیاری از افراد در خانه‌های خود مشغول انجام‌وظیفه هستند تا از ابتلا به عفونت ویروسی جلوگیری شود، داروسازان و سایر متخصصان بهداشت در سراسر جهان در تلاش هستند تا به مدیریت و جلوگیری از شیوع کووید-۱۹ کمک کنند.

موارد زیر تنها چند مورد از راه‌هایی است که داروسازان در مناطق مختلف برای مقابله با این بیماری انجام می‌دهند.

داروسازان بخش عفونی

این داروسازان از اعضاء گروه مستقر در بیمارستان هستند، از تخصص خود در زمینه داروهای پزشکی استفاده می‌کنند تا استفاده مناسب از آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای ضدویروسی را برای معالجه بیمارانی که مبتلابه کووید-۱۹ و سایر بیماری‌های عفونی هستند، ارائه کنند.

داروسازان بیمارستان

داروسازان اعضاء مهم گروه‌های مراقبت‌های بهداشتی بین حرفه‌ای در بیمارستان‌ها هستند. داروسازان بیمارستان نقش مهمی در مدیریت داروهای درمانی بیمارانی دارند که به دلیل ابتلا به کووید-۱۹ یا بیماری‌های مرتبط با آن در بیمارستان بستری هستند. آنان همچنین به مراقبت از بیماران مبتلابه شرایط پزشکی مزمن که ممکن است در برابر ویروس آسیب‌پذیرتر باشند، مانند بیماران ریوی، سرطانی، نارسایی قلبی و دیابت کمک می‌کنند.

داروسازان جامعه

در دسترس‌ترین اعضاء مراقبت‌های بهداشتی هستند (۹۰ درصد آمریکایی‌ها در فاصله پنج مایلی از داروسازی زندگی می‌کنند). این داروسازان فرصت دارند روزانه با مردم ارتباط برقرار کنند. داروسازان جامعه با توصیه به درمان برای مبتلایان به ویروس‌هایی مانند آنفلوآنزا و ارائه توصیه‌هایی برای سالم ماندن، نقش مهمی در آموزش عمومی و جلوگیری از شیوع کووید-۱۹ دارند.

داروسازان صنعت

داروسازان صنعت در نقش‌های مختلفی ازجمله توسعه و تحویل دارو فعالیت می‌کنند. بسیاری از داروسازان صنعت داروسازی در آزمایشگاه‌ها برای تولید داروها و واکسن‌ها برای پیشگیری و درمان بیماری‌ها فعالیت می‌کنند. در مورد کووید-۱۹، داروسازان صنعت نقش موثری در انجام آزمایش‌ها بالینی واکسن کروناویروس جدید دارند.

داروسازان ترکیبی

داروسازان ترکیبی بر اساس ترجیحات و محدودیت‌های خود داروهای شخصی‌سازی‌شده را در اختیار بیماران قرار می‌دهند. به دلیل کمبود در بسیاری از جوامع، برخی از داروخانه‌های ترکیبی اقدام به ساختن ضدعفونی‌کننده دست و همچنین استفاده از الکل و آلوئه ورا به‌عنوان عناصر اصلی این ضدعفونی کرده‌اند.

روش‌های داروسازان برای جلوگیری از شیوع کروناویروس

داروسازان در هر زمینه عملی نقش بزرگی در مراقبت از بیماران و جلوگیری از شیوع بیشتر بیماری همه‌گیر کووید-۱۹ دارند. در زیر چند مورد ذکرشده است.

آموزش عمومی

داروسازان به‌ویژه آنانی که به‌طور روزانه با اعضاء بهداشت عمومی همکاری می‌کنند، در موقعیتی منحصربه‌فرد برای آموزش مردم در مورد کووید-۱۹ و نحوه شیوع آن هستند. با انجام این کار، داروسازان افراد را با دانش لازم برای تصمیم‌گیری آگاهانه و سالم مسلح می‌کنند.

اشتراک‌گذاری منابع قابل‌اعتماد

همان‌طور که همه ما می‌دانیم، در حال حاضر اینترنت مملو از مقاله، فیلم و پست در مورد کووید-۱۹ است. اما همه این منابع دقیق نیستند. داروسازان به‌عنوان متخصصان بهداشتی بسیار تحصیل‌کرده می‌توانند اطلاعات موثق و دقیقی در مورد کروناویروس را با بیماران و عموم به اشتراک بگذارند. آنان از گزینه‌های درمانی احتمالی و روش‌های پیشگیری آگاه هستند و به همین دلیل قادر به کاهش هراس و جلوگیری از شیوع کووید-۱۹ هستند.

مدل‌های رفتار سالم

بسیاری از داروسازان هرروز با بیماران در تعامل هستند. داروسازان با ارائه الگویی برای رفتارهای سالم و پیشگیرانه مانند شستشوی منظم دست، استفاده از ماسک و پوشیدن دستکش  می‌توانند به عموم مردم نشان دهند که تهدید کووید-۱۹ را جدی بگیرند.

شیوع SARS-CoV-۲ یک رویداد منحصربه‌فرد است و باید هوشیار باشیم و با بهترین شکل ممکن آماده شویم تا همه بتوانیم در امان بمانیم. همه افراد در این همه‌گیری نقش خود را دارند و داروسازان این فرصت را دارند که بر نحوه عملکرد این وضعیت تاثیر مثبت بگذارند.

منابع :  whatday -  asemooni.com -   WikipediA - ISNA - jagranjosh.com - pharmamirror.com - pharmacyforme.org - idstewardship.com